We maken het allemaal mee, emoties op het werk. Misschien niet bij jezelf, maar wel bij collega’s. De één wordt snel boos, de ander kan – voor jouw gevoel – bij het minste of geringste in tranen uitbarsten. Wanneer je in een professionele omgeving bent, is het vaak niet gewenst of gepast om aan bepaalde emoties toe geven. Maar wat doe je dan? Wat gebeurt er nu eigenlijk met die collega? En welk effect hebben dergelijke emoties op het hele team? En zijn emoties op het werk wel of niet gewenst?
Laten we eerst eens kijken naar wat de 4 meest voorkomende emoties op de werkvloer zijn. Emotie wordt vaak omgeschreven als een innerlijke beleving van bijvoorbeeld vreugde, angst, boosheid, verdriet dat door een bepaalde situatie wordt opgeroepen. Bepaalde situaties kunnen zijn: binnenhalen van een grote klant, reorganisatie, een fout van een ander of verlies van een baan. Emoties gaan meestal gepaard met lichamelijke reacties zoals zweten, trillen, verhoogde hartslag, knipperen met de ogen en mimiek.
Emoties zijn informatiebronnen en geven ons belangrijke hints over behoeftes die we hebben. Dat kan behoefte aan ondersteuning, zekerheid of waardering zijn. Het zou verkeerd zijn om emoties te zien als stoorzenders in ons gedrag. Vaak wordt gedacht dat emoties onderdrukt moeten worden en waarmee geen rekening gehouden mag/moet worden. Maar dat is niet zonder risico’s.
Emoties kunnen echter zo heftig worden dat ze onze blik vernauwen of ons zelfs verlammen in ons handelen. Het te lang niet uiten van emoties kan stress veroorzaken, wat zelfs voor emotionele uitputting kan zorgen. Beter bekend als een symptoom van burnout. Als de situatie flink uit de hand is gelopen of dreigt te lopen is uiteraard de hulp van een professional gewenst. Maar in veel gevallen is een helpende hand van bijvoorbeeld een collega of leidinggevende welkom om de emoties in goede banen te leiden. Het vermindert gezondheidsrisico’s en verbetert de sfeer.
Hoe ga je er mee om? De eerste en belangrijkste stap is dat de persoon in kwestie zich bewust wordt van zijn of haar emoties en het effect daarvan.
Bewustwording wordt op gang gebracht door vragen te stellen als: “Wat maakt jou nu zo boos, verdrietig of bang?” Let op: met het antwoord op deze vraag ben je er nog niet, want het echte antwoord zit meestal op een diepere laag. De persoon in kwestie doet dit zelden met opzet, maar is zich onbewust van de oorsprong van de emotie. Doorvragen maakt helder waar de oorsprong ligt en wat dus de werkelijke trigger van de emotie is. Deze bewustwording zorgt voor een gevoel van controle.
Daarnaast is het goed om bewust te worden van het effect van de emotie. Het effect kan zijn volledig dichtslaan en niet meer rationeel kunnen denken of vreselijk boos of zelfs beledigend worden. Het bekende vlucht- of vechtgedrag wordt geactiveerd. Door vragen te stellen als: “welk effect heeft jouw boosheid of verdriet op jou? En wat zou je op zo’n moment het liefste willen doen?” maakt de persoon in kwestie bewust van het effect.
Het is niet de bedoeling om de emoties te gaan onderdrukken, maar om te kanaliseren. Dat betekent dat de persoon in kwestie leert om meer de regie te houden en zichzelf niet te verliezen in de emotie. Maar leert luisteren naar de eigen emotie en dit effectief om te zetten en grenzen te bewaken. Dat komt niet alleen de sfeer ten goede, maar ook de prestaties en productiviteit.
In het korte filmpje Tussen de oren van Remco Claasen wordt op frisse wijze uitleg gegeven over emoties.